Ze świata prawa

SMS, MMS, E-MAIL- NOWE DOKUMENTY W PRAWIE CYWILNYM

Dyskusja o tym, że przepisy prawne nie nadążają za dynamicznie zmieniającym się światem i nowymi technologiami  trwa już od dawna.   W dobie powszechnej komunikacji elektronicznej sms, mms czy e-maile stały się najczęściej wybieraną formą zawierania umów zarówno w stosunkach gospodarczych, jak również w obrocie konsumenckim.

Z punktu widzenia prawnego jednakże, takie formy komunikacji nie były dotychczas uregulowane. Mimo, iż  w powszechnym przekonaniu, uznawano je za pisemne sposoby zawierania umów,  nie spełniały one wymogów dla tej formy, określonych przez przepisy prawa cywilnego.  Forma pisemna bowiem, np. dla zawieranej umowy jest zachowana wówczas, gdy osoby ją zawierające własnoręcznie złożą podpis pod napisanym ręcznie, lub wydrukowanym tekstem umowy. Wysłanie zatem drugiej stronie, umowy do podpisu za pomocą e-maila z załączoną treścią umowy, nawet z zeskanowanym podpisem, nie spełnia wymogów formy pisemnej, w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego.  Nie stanowi to także zawarcia umowy w formie ustnej, czy innej formie przewidzianej w przepisach. Praktyczną konsekwencją takiego zawierania umów mogła być ich nieważność, lub trudności w udowodnieniu przed sądem faktu jej zawarcia lub treści.

Mimo możliwych konsekwencji prawnych, trudno sobie dziś wyobrazić, żeby każdą umowę, zawieraną w życiu codziennym (np. zakup na allegro, drobne pożyczki, różne usługi oferowane w internecie) sporządzać w formie pisemnej, czyli z odręcznym podpisem obu stron.

Wbrew utartej opinii, tym razem prawo nadążyło za życiem, czego efektem jest rewolucyjna zmiana przepisów kodeksu cywilnego, wprowadzająca nową definicję dokumentu oraz nową formę dokonywania czynności prawnych- formę dokumentową. Czym zatem będzie dokument w sensie prawnym?  Art. 773 k.c. wskazuje, że dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią. Oznacza to, że w definicji dokumentu zmieszczą się nie tylko oświadczenia w formie papierowej podpisane własnoręcznym podpisem lecz wszystkie „nośniki” , takie jak e-maile, smsy, zapisy dźwięku i obrazu, które umożliwiają zapoznanie się z treścią na nich zapisaną.   Rozszerzenie tego pojęcia stanowi swoiste usankcjonowanie dotychczas używanych form komunikacji, nadając im należne znaczenie prawne. Wraz za tą zmianą, wprowadzono nową formę czynności prawnych – formę dokumentową, o znacznie mniejszych niż forma pisemna wymogach. Do zachowania tej formy wystarczy złożenie oświadczenia woli  w postaci dokumentu (czyli np. sms-a) w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie. W praktyce oznacza to, iż  zawarcie umowy np. poprzez nagraną rozmowę na skype nie będzie już wymagało dodatkowego potwierdzenia jej w formie pisemnej, dla uniknięcia w razie sporu trudności dowodowych związanych z niezachowaniem formy pisemnej. Według nowych przepisów umowa taka będzie zawarta w formie dokumentowej, czyli wystarczającej dla jej ważności i praktycznej skuteczności. Nowe regulacje jednakże, nie znoszą całkowicie wymogu zachowania formy pisemnej. Jej niezachowanie, w niektórych rodzajach umów, może powodować ich nieważność.

Nowe przepisy wchodzą w życie z dniem 8 września 2016 roku, porządkując tym samym istniejącą dotychczas praktykę obrotu cywilnoprawnego, wychodząc naprzeciw powszechnej elektronizacji obrotu prawnego.

Kancelaria Radcy Prawnego Aleksandra Hryniewicz +48 662 173 620 ul. Grunwaldzka 212 lok. 2/3, 80-266 Gdańsk