1 czerwca 2017 roku weszła w życie nowelizacja kodeksu postępowania administracyjnego, wprowadzająca wiele doniosłych zmian w zakresie postępowań przed organami administracji publicznej. Jedną z nich, było pojawienie się nowej instytucji prawnej- zrzeczenia się prawa do wniesienia odwołania od wydanej decyzji administracyjnej. Nowy art. 127a k.p.a przyznaje stronie postępowania możliwość złożenia do organu prowadzącego sprawę oświadczenia o tym, że zrzeka się ona wniesienia odwołania od wydanej decyzji. Skutkiem jego złożenia, będzie brak prawnej możliwości zaskarżenia takiej decyzji do organu II instancji, a także wniesienia skargi do sądu administracyjnego. Wówczas, wydana decyzja staje się nie tylko ostateczna, ale także prawomocna już z chwilą doręczenia do organu takiego oświadczenia. Wymogiem formalnym jest złożenie takiej deklaracji w trakcie biegu terminu do zaskarżenia decyzji, czyli najczęściej w okresie 14 dni od doręczenia stronie jej odpisu.
Dotychczas procedura administracyjna nie przewidywała takiej możliwości. W praktyce często zdarzało się, że strony, którym zależało na szybkim uzyskaniu ostatecznej decyzji, składały oświadczenia o tym, że zgadzają się z treścią decyzji i nie będą składać odwołań. Z powodu braku odpowiednich przepisów organy i tak nie mogły traktować takiej decyzji jako ostatecznej, a jej wykonanie było możliwe dopiero po upływie ustawowych terminów do jej zaskarżenia. Powodowało to sytuację, w której mimo, że wszystkie strony były zgodne co do treści decyzji i tak musiały czekać kilka tygodni na to, aby pozytywne dla nich rozstrzygnięcie można był wykonać.
W obecnym stanie prawnym, wystarczy, że wszystkie strony złożą takie oświadczenie, a postępowanie można uznać za ostatecznie i prawomocnie zakończone. Przyspieszy to egzekucję praw objętych decyzją lub umożliwi szybsze wszczęcie dalszych postępowań administracyjnych, niezbędnych w procesie inwestycyjnym.
Co w praktyce może oznaczać możliwość zrzeczenia się odwołania dla inwestorów?
Uzyskując w krótszym czasie kolejne decyzje administracyjne, pojawiła się prawna możliwość szybszej realizacji inwestycji. Dotyczy to w szczególności większych i bardziej złożonych projektów np., budowy centrów handlowych, osiedli budynków mieszkalnych, czy elektrowni farm wiatrowych. Przygotowanie bowiem tego typu budów wymaga uzyskania szeregu zezwoleń i pozwoleń, a także decyzji środowiskowych. W związku z tym, skorzystanie przez inwestora ze zrzeczenia się zaskarżania kolejnych decyzji uzyskiwanych w procesie inwestycyjno-budowlanych może skrócić czas realizacji przedsięwzięcia, nawet o kilka miesięcy.
W praktyce jednak, przyspieszenie procedur administracyjnych może nie być takie proste, z uwagi na wielość stron tych postępowań. Na przykład, w postępowaniu środowiskowym stronami jest zwykle znaczna ilość podmiotów, ze względu na potencjalne oddziaływanie planowanej inwestycji na grunty położone w jej pobliżu. Podobnie w postępowaniu o wydanie pozwolenia na budowę, art. 28 ust. 2 prawa budowlanego, poza inwestorem uznaje za stronę również właścicieli, użytkowników wieczystych i zarządców nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu. Zatem w przypadku budowy np. biurowca, stronami jest liczna grupa osób. Zwykle nie wszystkie te podmioty są zainteresowane szybkim uzyskaniem przez inwestora decyzji ostatecznych, które prowadzą do rozpoczęcia budowy. Często właściciele sąsiednich działek zaskarżają wydawane na rzecz inwestora decyzje, co przedłuża procedurę o kilka miesięcy, a nawet lat. Wobec tego, pojawienie się prawnej możliwości zrzeczenia się odwołania, nie odniesie spodziewanego skutku, jeżeli wszystkie strony tego postępowania takiego oświadczenia nie złożą. Dopiero bowiem doręczenie przez ostatnią ze stron do organu oświadczenia o zrzeczeniu, spowoduje ostateczność wydanej decyzji. W przypadku wielu stron, często o spornych interesach, prawie pewne jest, że organ nie uzyska takich oświadczeń od wszystkich uprawnionych. W takich sytuacjach, praktyczny wymiar tej instytucji prawnej traci swoje znaczenie. Jednakże w przypadku postępowania o zezwolenie na użytkowanie obiektu budowlanego, zrzeczenie może istotnie skrócić procedurę, z uwagi na fakt, ż jedyną stroną tego postępowania jest inwestor.
Natomiast, analizując wprowadzoną regulację w szerszym kontekście, można wskazać wiele jej pozytywnych jej aspektów. Nie zawsze bowiem strony postępowania mają sporne interesy, a często stroną jest jeden podmiot, któremu zależy na szybkości zakończenia sprawy. Wówczas zrzeczenie się złożenia odwołania jest instrumentem prawnym, na podstawie którego można skrócić czas oczekiwania na decyzję.
Nowelizacja ta obowiązuje dopiero kilka miesięcy, zatem na ocenę jej praktycznego zastosowania oraz na orzecznictwo sądowe w tym zakresie, będzie trzeba jeszcze poczekać.